«Πονοκέφαλο» για εκατοντάδες χιλιάδες συμπατριώτες μας –στην πλειοψηφία παιδιά- αποτελεί η ατοπική δερματίτιδα, μια από τις πιο συχνές χρόνιες δερματολογικές παθήσεις. Η πάθηση προσβάλλει το 10-20% των παιδιών και το 2-4% των ενηλίκων, ανάλογα με τον τόπο καταγωγής τους και αρχίζει από τη βρεφική ηλικία.

Αυτό τονίζει η Ελληνική Δερματολογική & Αφροδισιολογική Εταιρεία (ΕΔΑΕ), με αφορμή τη σημερινή Παγκόσμια Ημέρα Ατοπικής Δερματίτιδας, 14 Σεπτεμβρίου 2021. Είναι χαρακτηριστικό ότι σχεδόν οι μισές περιπτώσεις ατοπικής δερματίτιδας (ποσοστό 45%) διαγιγνώσκονται στους πρώτους έξι μήνες της ζωής του παιδιού. Υπάρχει όμως και το αισιόδοξο μήνυμα: στο 70% των παιδιών που εμφανίζουν την πάθηση, η ατοπική δερματίτιδα περνάει πριν την εφηβεία!

Τα τελευταία χρόνια έχει τεκμηριωθεί το φαινόμενο της «ατοπικής παρέλασης», δηλαδή ότι τα παιδιά που έχουν διαγνωσθεί με την πάθηση μέχρι την ηλικία των 2 ετών έχουν 50% πιθανότητα να εμφανίσουν άσθμα ή αλλεργική ρινίτιδα στα επόμενα χρόνια. Επίσης, φαίνεται ότι υπάρχει συσχέτιση της σοβαρής ατοπικής δερματίτιδας στην παιδική ηλικία με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης αλλεργίας σε τροφικά αλλεργιογόνα.

Η αιτία της νόσου δεν έχει διευκρινιστεί πλήρως, αλλά έχει διαπιστωθεί ότι οι πάσχοντες έχουν διαταραχές της φιλαγγρίνης (μια δομική πρωτείνη του δέρματος) και μειωμένα κεραμίδια(μια κατηγορία λιπιδίων του δέρματος). Επιπλέον, η σημαντικότερη διαταραχή στην ατοπική δερματίτιδα είναι η φλεγμονή που δημιουργείται από τα Τ λεμφοκύτταρα, με αποτέλεσμα να σχηματίζονται δερματικές βλάβες ερυθρού χρώματος, με φυσαλίδες και έντονο κνησμό.

Οι βλάβες αυτές και ο κνησμός που συνεπάγονται είναι και η αιτία της υποβάθμισης της ποιότητας ζωής του ασθενούς, καθώς οι βλάβες είναι σε ορατά σημεία (π.χ. πρόσωπο, χέρια), ενώ και η έντονη φαγούρα πολλές φορές τους εμποδίζει να κοιμηθούν.

Η εμφάνιση των βλαβών αρχίζει στη βρεφική ηλικία από τα άκρα, το λαιμό, το κεφάλι και τα μάγουλα και σταδιακά επεκτείνεται και στον κορμό. Οι βλάβεις είναι ερυθηματώδεις, με τοπικό οίδημα, φυσαλίδες και έντονο κνησμό. Με την πάροδο του χρόνου, το δέρμα στην περιοχή που υπάρχει βλάβη εμφανίζεται παχύτερο.

Οι καλύτεροι παράγοντες πρόληψης της ατοπικής δερματίτιδας είναι η χρήση άνετων, βαμβακερών ρούχων, τα οποία θα πρέπει να προτιμώνται από τα μάλλινα, η καλή ενυδάτωση του δέρματος, η αποφυγή της σκόνης και των ακάρεων, ενώ έχει φανεί ότι η κολύμβηση σε πισίνες με χλώριο δρα βοηθητικά.

Τέλος, σε ότι αφορά τους φαρμακευτικούς θεραπευτικούς παράγοντες, οι σύγχρονες δυνατότητες είναι πραγματικά πολλές και αποτελεσματικές. Συγκεκριμένα:

Το μονοκλωνικό αντίσωμα Dupilumab αναστέλλει τις ιντερλευκίνες 4 και 13, δύο από τα κύρια «οχήματα» μεταφοράς των δερματικών φλεγμονών.

Οι αναστολείς JAK αναστέλλουν το JAK-STAT, ένα δεύτερο σημαντικό «μονοπάτι» της ατοπικής δερματίτιδας.

Και οι δύο νέοι παράγοντες αντιμετωπίζουν τη φλεγμονή, τις εκζεματικές βλάβες και τον κνησμό με εξαιρετική αποτελεσματικότητα και ασφάλεια.

Επιπλέον, η χρήση αντισταμινικών μειώνει τον κνησμό.

Στην εκτεταμένη νόσο, η θεραπεία περιλαμβάνει από του στόματος χορηγούμενα κορτικοστεροειδή και κυκλοσπορίνη για περιορισμένα χρονικά διαστήματα, ενώ καλά αποτελέσματα στη συντήρηση του θεραπευτικού αποτελέσματος έχει και η φωτοθεραπεία με UVB ακτινοβολία.

Οι στόχοι της θεραπείας είναι ο μακροχρόνιος έλεγχος της νόσου και η μείωση των υποτροπών Οι τοπικοί αναστολείς καλσινευρίνης tacrolimus & pimecrolimus έχουν ένδειξη για διακεκομμένη χρήση, για διαστήματα έως ενός έτους.

Τέλος, σε περιπτώσεις επιμόλυνσης με βακτήρια, προστίθεται αντιμικροβιακή αγωγή.

Photo credits: Shutterstock com