Έχετε μπερδέψει ποτέ τα κολλύρια που βάζετε στα μάτια σας μεταξύ τους, με τις σταγόνες για τ' αυτιά σας ή με άλλο σκεύασμα; Αν ναι, δεν είστε οι μόνοι. Δυστυχώς αυτού του είδους τα σφάλματα είναι αρκετά συχνά και οι συνέπειες μπορεί να είναι από ήπιες έως πολύ σοβαρές.

«Η χρήση ωτικών σταγόνων στα μάτια είναι ένα από τα πιο συχνά σφάλματα που κάνουν οι ασθενείς, συχνότερα οι ηλικιωμένοι», λέει ο χειρουργός-οφθαλμίατρος Δρ. Αναστάσιος-Ι. Κανελλόπουλος, MD, ιδρυτής και επιστημονικός διευθυντής του Ινστιτούτου Οφθαλμολογίας LaserVision, καθηγητής Οφθαλμολογίας Πανεπιστημίου Νέας Υόρκης, NYU Medical School. «Τα οφθαλμικά κολλύρια και τα ωτικά φάρμακα όχι μόνο διατίθενται σε παρόμοιες συσκευασίες, αλλά χρησιμοποιούνται και με παρόμοιο τρόπο. Ακόμα και οι λέξεις «οπτικές» και «ωτικές» διαφέρουν ουσιαστικά κατά ένα γράμμα, αν εξαιρέσουμε την ορθογραφία τους. Είναι επομένως πολύ εύκολο να μπερδέψει κάποιος τα φάρμακα και να ρίξει στα μάτια τις σταγόνες για τα αυτιά του».

Ποιες είναι, όμως, οι επιπτώσεις αυτών των σφαλμάτων; «Εξαρτάται από το τι ακριβώς έχει βάλει ο ασθενής στα μάτια του», απαντά ο ειδικός. «Σε γενικές γραμμές, όταν ένας ασθενής ρίχνει στο μάτι του ένα φάρμακο για τα αυτιά, αναπτύσσει γρήγορα αίσθημα καύσου (κάψιμο) και νιώθει ισχυρά τσιμπήματα στα μάτια. Παρουσιάζει επίσης κοκκίνισμα και πρήξιμο των ματιών, ενώ η όρασή του θολώνει. Αυτές όμως είναι οι πρώτες αντιδράσεις. Μπορεί να υπάρξουν και πολλές άλλες».

Στην πραγματικότητα, τα προβλήματα όρασης μπορεί να είναι πολύ πιο σοβαρά εάν το μπέρδεμα αφορά μια πολύ πιο ερεθιστική ουσία από τις ωτικές σταγόνες. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση ενός 64χρονου Βρετανού, ο οποίος το 2010 έγινε θέμα στα ιατρικά συνέδρια επειδή μπέρδεψε το οφθαλμικό κολλύριό του με ένα πανομοιότυπο μπουκαλάκι που περιείχε… κόλλα για τεχνητά νύχια.

Όπως είχαν αναφέρει οι γιατροί του στο επιστημονικό περιοδικό BMJ Case Report, ο άνδρας πήγε στο Οφθαλμολογικό Νοσοκομείο της Οξφόρδης με θολή όραση και έντονο πόνο στο αριστερό μάτι, στο οποίο είχε βάλει «κολλύριο» δύο ώρες νωρίτερα. Στην πραγματικότητα, όμως, είχε μπερδέψει το αληθινό κολλύριο που έπρεπε να χρησιμοποιεί μετά από μία εγχείρηση που είχε κάνει το μάτι, με το μπουκαλάκι της κόλλας που ήταν πανομοιότυπο.

Ο συγκεκριμένος ασθενής ήταν πολύ τυχερός (και έξυπνος), διότι αμέσως μόλις αντιλήφθηκε το λάθος του έριξε στο μάτι του άφθονο νερό και έπειτα πήγε στο νοσοκομείο, διότι τα βλέφαρά του παρέμεναν κολλημένα μεταξύ τους. Όταν οι γιατροί κατόρθωσαν να ξεκολλήσουν τα βλέφαρά του, διαπίστωσαν πως είχε υποστεί εκδορά του κερατοειδούς (είναι ο επιφανειακός χιτώνας του ματιού), αλλά η όρασή του δεν είχε υποστεί βλάβη.

Ο άνδρας αυτός δεν είναι ο μόνος που μπερδεύτηκε. Επιπλέον αυτού του είδους τα λάθη δεν συμβαίνουν μόνο τα τελευταία χρόνια, αλλά εδώ και δεκαετίες, σημειώνουν οι γιατροί στο άρθρο τους.

«Η ακούσια οφθαλμική ενστάλαξη κυανοακρυλικής κόλλας στη θέση ενδοφθάλμιων σταγόνων έχει περιγραφεί αρκετές φορές στην ιατρική βιβλιογραφία, μετά την πρώτη αναφορά το 1982», γράφουν. Και εξηγούν πως αυτό οφείλεται στο ότι τη δεκαετία του '80 άλλαξαν οι συσκευασίες σε πολλές κόλλες νυχιών και μοιάζουν πια πολύ με εκείνες των οφθαλμικών κολλύριων.

«Η εσφαλμένη ενστάλαξη κυανοακρυλικής κόλλας στο μάτι οδηγεί βραχυπρόθεσμα σε πολλά προβλήματα», λέει ο Δρ. Κανελλόπουλος. «Σε αυτά που έχουν αναφερθεί συμπεριλαμβάνονται εκδορές (γδαρσίματα) του κερατοειδούς, επιφανειακή στικτή κερατίτιδα (είναι η καταστροφή μικρών ομάδων κυττάρων στην επιφάνεια του κερατοειδούς), επιπεφυκίτιδα, εκδορές του επιπεφυκότα, απώλεια του δέρματος στα βλέφαρα, απώλεια των βλεφαρίδων, συγκόλληση των βλεφάρων, περιοφθαλμική δερματίτιδα, έντονο αίσθημα καύσου ή τσιμπημάτων κατά την ενστάλαξη, σημαντική απώλεια της οπτικής οξύτητας ή/και λειτουργική τύφλωση».

Η οπτική οξύτητα είναι η ικανότητα αναγνώρισης γραμμάτων, συμβόλων και αριθμών, ενώ λειτουργική όραση είναι η ικανότητα επεξεργασίας και χρήσης των οπτικών πληροφοριών για την διεκπεραίωση οπτικών δραστηριοτήτων (όπως η ανάγνωση, η οδήγηση, η αναγνώριση προσώπων από απόσταση, η όραση σε χαμηλό φωτισμό κ.λπ.).

Τι να κάνετε

Πώς μπορεί λοιπόν να προστατευθεί κανείς από τα λάθη όταν χρησιμοποιεί οφθαλμικά κολλύρια; Ο Δρ. Κανελλόπουλος έχει μερικές χρήσιμες συμβουλές:

1. Να φυλάτε τα μπουκαλάκια στις αρχικές, χάρτινες συσκευασίες τους. Σε αρκετές από αυτές υπάρχουν φωτογραφίες ή σχήματα που μοιάζουν με το μάτι, το αυτί, ή ακόμα και με το κατοικίδιό σας ή με κόλλα, δεδομένου ότι μπερδέματα γίνονται και με τις σταγόνες για ζώα. Ακόμα, όμως, και αν οι συσκευασίες δεν διαθέτουν τέτοια σχήματα, έως ότου ανοίξετε το κουτί για να πάρετε από μέσα το μπουκαλάκι, θα έχετε αυτόματα δει αν είναι οι σωστές σταγόνες ή όχι.

2. Να βάζετε σε διαφορετικά σημεία του σπιτιού τα σκευάσματα σε μορφή σταγόνων. Μην βάζετε τα οφθαλμικά κολλύρια μαζί με τις ωτικές σταγόνες, τα κολλύρια των κατοικίδιων ζώων και τις κόλλες για τα νύχια.

3. Απομνημονεύστε τα χρώματα από τα καπάκια. Αν δεν μπορείτε να μάθετε τις ονομασίες των οφθαλμικών σταγόνων, προσπαθήστε να απομνημονεύσετε το χρώμα που έχει το καπάκι τους. Αν έχουν όλες λευκά καπάκια, βάψτε το καθένα με άλλο χρώμα χρησιμοποιώντας π.χ. ανεξίτηλο μαρκαδόρο.

4. Μην βιάζεστε. Πριν από κάθε χρήση, να αφιερώνετε χρόνο για να διαβάζετε φωναχτά, ώστε να το ακούτε κιόλας, το όνομα και την περιγραφή του σκευάσματος που πάτε να χρησιμοποιήσετε.

5. Οργανωθείτε σωστά. Φροντίστε να χρησιμοποιείτε διαφορετικές ώρες της ημέρας τις οφθαλμικές από τις ωτικές σταγόνες σας.

6. Μόλις ολοκληρώνετε τη θεραπεία σας, να πετάτε το φάρμακο που περίσσεψε. Με αυτό τον τρόπο δεν θα γεμίσετε το σπίτι με μπουκαλάκια, που δεν θα μπορείτε να καταλάβετε τι είναι.

7. Αν κατά λάθος βάλετε στο μάτι σας ωτικές ή άλλες σταγόνες, ρίξτε άφθονο νερό και καλέστε αμέσως τον οφθαλμίατρό σας.