Η ευλογιά των πιθήκων μπορεί να προκαλέσει οφθαλμολογικά προβλήματα, που κυμαίνονται από φλεγμονή στην επιφάνειά τους (επιπεφυκίτιδα) έως απώλεια όρασης λόγω εξέλκωσης του κερατοειδούς χιτώνα, προειδοποιεί η Αμερικανική Ακαδημία Οφθαλμολογίας (American Academy of Ophthalmology - AAO).

Η ευλογιά των πιθήκων είναι μία ιογενής λοίμωξη, που πρωτοεντοπίστηκε σε πρωτεύοντα θηλαστικά το 1958 και στους ανθρώπους το 1970. Έως πρότινος προκαλούσε τοπικές εξάρσεις σε ορισμένες περιοχές της Δυτικής και Κεντρικής Αφρικής, αλλά εφέτος έχει προκαλέσει πλήθος κρουσμάτων σε δεκάδες χώρες του κόσμου, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας.

Σύμφωνα με τον πιο πρόσφατο απολογισμό του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, έως και τις 22 Αυγούστου 2022 είχαν καταγραφεί 41.664 εργαστηριακά επιβεβαιωμένα κρούσματα της νόσου και 12 θάνατοι σε 96 χώρες και περιοχές-μέλη του ΠΟΥ. Το σχεδόν 90% των κρουσμάτων εντοπίζονται σε δέκα χώρες (ΗΠΑ, Ισπανία, Βραζιλία, Γερμανία, Βρετανία, Γαλλία, Καναδά, Ολλανδία, Περού, Πορτογαλία).

Στη χώρα μας είχαν καταγραφεί 54 κρούσματα έως και τις 25 Αυγούστου 2022, σύμφωνα με τον Εθνικό Οργανισμό Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ).

Η ΑΑΟ σε ανάλυσή της εξηγεί πως μπορεί ο ιός που προκαλεί ευλογιά των πιθήκων να φθάσει στα μάτια, τι είδους οφθαλμολογικά προβλήματα έχουν αναφερθεί έως στιγμής στους ασθενείς και τι πρέπει να κάνουν οι πάσχοντες αν αναπτύξουν ενοχλήματα στα μάτια. Ο δρ Αναστάσιος-Ι. Κανελλόπουλος, MD, Χειρουργός-Οφθαλμίατρος, ιδρυτής και επιστημονικός διευθυντής του Ινστιτούτου Οφθαλμολογίας LaserVision και καθηγητής Οφθαλμολογίας του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης, συνοψίζει τα κυριότερα σημεία από την ανάλυση της ΑΑΟ.

Ο ιός που προκαλεί ευλογιά των πιθήκων είναι εύκολο να φθάσει στα μάτια, διότι πολλοί ασθενείς αναπτύσσουν δερματικό εξάνθημα στο πρόσωπο. Αυτό αυξάνει τον κίνδυνο οφθαλμολογικών εκδηλώσεων. Για να προστατευθούν οι πάσχοντες, πρέπει να εξετάζουν το δέρμα γύρω από τα μάτια για εξάνθημα. Πρέπει όμως να αποφεύγουν να τρίβουν τα μάτια τους ή να αγγίζουν το πρόσωπό τους με τα χέρια, ιδίως εάν έχουν φλύκταινες (εξογκώματα) στα βλέφαρα ή κοντά σε αυτά.

Η μόλυνση των ματιών από τον ιό είναι αρκετά συνηθισμένη. Μελέτες προγενέστερων εξάρσεων στην Αφρική έχουν δείξει ότι ποσοστό έως και 30% των ασθενών με ευλογιά των πιθήκων αναπτύσσουν επιπεφυκίτιδα. Κατά την εφετινή παγκόσμια έξαρση, το αντίστοιχο ποσοστό που έχει αναφερθεί έως τώρα σε πρόσφατη μελέτη είναι πολύ μικρότερο, μόλις 3%.

Η απόκλιση αυτή ίσως οφείλεται στο ότι η εφετινή έξαρση παρουσιάζει σημαντικές διαφορές με τις προηγούμενες, όχι μόνο επειδή έχει εξαπλωθεί εκτός Αφρικής, αλλά επειδή προκαλεί και διαφορετικά, συχνά πρωτόγνωρα συμπτώματα.

Τα οφθαλμολογικά προβλήματα που έχουν αναφερθεί εφέτος στους ασθενείς με ευλογιά των πιθήκων είναι κοκκίνισμα και εκκρίματα των ματιών, πρήξιμο στα βλέφαρα, φλύκταινες στα βλέφαρα ή γύρω από αυτά, ευαισθησία των ματιών στο φως (φωτοφοβία), πόνος στα μάτια και θόλωμα της όρασης.

Ο ιός της ευλογιάς των πιθήκων μπορεί σε μερικές περιπτώσεις να απειλήσει την όραση, αλλά αυτό συμβαίνει πολύ σπάνια κατά την εφετινή έξαρση. Υπάρχει όμως ενδεχόμενο να μολυνθεί ο κερατοειδής χιτώνας και να δημιουργηθούν πληγές και ουλές που μπορεί να επηρεάσουν την όραση, σύμφωνα με αναφορές κατά τις προγενέστερες εξάρσεις στην Αφρική.

Η ΑΑΟ τονίζει πως αν ένα άτομο έχει διαγνωστεί με ευλογιά των πιθήκων και εκδηλώσει πόνο ή άλλο σύμπτωμα στο μάτι του, πρέπει να επικοινωνήσει αμέσως με έναν οφθαλμίατρο. Αν και δεν υπάρχουν ειδικά φάρμακα για τις οφθαλμοπάθειες από την ευλογιά των πιθήκων, ο οφθαλμίατρος μπορεί να χορηγήσει αντιϊικά φάρμακα, αντιβιοτικά ή αντιφλεγμονώδη για να αντιμετωπίσει τις σοβαρές οφθαλμικές εκδηλώσεις.

Αν τα συμπτώματα είναι ήπια, χωρίς πόνο ή θόλωμα της όρασης, και σε συμφωνία με τον οφθαλμίατρο, ο ασθενής μπορεί να δοκιμάσει να ενυδατώνει τα μάτια του με τεχνητά δάκρυα, για να καταπραΰνει τον ερεθισμό και το κοκκίνισμα. Η χρήση ψυχρών τεχνητών δακρύων (από το ψυγείο), μπορεί να είναι ακόμα πιο δραστική έναντι της ενόχλησης.

Αν τα βλέφαρα είναι πρησμένα, δοκιμάστε ψυχρά επιθέματα (κομπρέσες με παγωμένο νερό), διατηρώντας τα μάτια σας κλειστά. Οι κομπρέσες πρέπει να απολυμαίνονται μετά από κάθε χρήση, για να μην μολυνθούν και άλλα άτομα στο σπίτι.

Οι ασθενείς με ευλογιά των πιθήκων και ενοχλήματα στα μάτια δεν πρέπει να φορούν φακούς επαφής, ούτε μακιγιάζ ματιών έως ότου αναρρώσουν.

Η καλύτερη θεραπεία, όμως, είναι η προστασία από την ευλογιά των πιθήκων. Η ΑΑΟ συνιστά στους πάσχοντες να μένουν στο σπίτι έως ότου υποχωρήσει εντελώς το δερματικό εξάνθημά τους ή όσο καιρό συστήσει ο θεράπων ιατρός.

Όσο καιρό είναι μεταδοτικοί, πρέπει να αποφεύγουν να μοιράζονται με άλλα άτομα αντικείμενα όπως πετσέτες, σεντόνια, ρούχα, ποτήρια και μαχαιροπίρουνα. Δεν πρέπει να αγγίζουν το πρόσωπό τους ούτε να τρίβουν τα μάτια τους. Πρέπει επίσης να σαπουνίζουν σχολαστικά και να απολυμαίνουν συχνά τα χέρια τους.

Αντίστοιχα, οι φροντιστές των ασθενών με ευλογιά των πιθήκων, πρέπει να φορούν γάντια και να αποφεύγουν την άμεση επαφή με το δέρμα και με τα προσωπικά είδη τους.

«Παρά το γεγονός ότι ο ιός της ευλογιάς των πιθήκων κυκλοφορεί εδώ και δεκαετίες στις περιοχές όπου ήταν ενδημικός, οι ιατρικές έρευνες για τη νόσο ήταν λιγοστές και υποχρηματοδοτούνταν», τονίζει ο κ. Κανελλόπουλος. «Η παρούσα παγκόσμια συρροή κρουσμάτων υποδηλώνει ενδεχόμενες αλλαγές στη βιολογία του ιού, στην ανθρώπινη συμπεριφορά ή και στα δύο. Είναι επομένως σημαντικό να βρισκόμαστε όλοι σε εγρήγορση και να τηρούμε τις οδηγίες προστασίας και αντιμετώπισης που εκδίδουν οι υγειονομικές Αρχές».

Photo credits: Shutterstock.com